درباره فرق میان دین و شریعت به دو فرقی که در کتاب ارزشمند تفسیرالمیزان ج 5، ص 532 ـ 535 آمده اشاره می‏نماییم:

1ـ دین و شریعت هر دو در لغت به معنای راهیست که انتخاب شده است ولی از ظاهر قرآن به دست می‏آید که شریعت اخص و کوتاه‌تر از معنای دین است.

نخست متذکر می‏شویم که در قرآن هم دین آمده و هم شریعت. به این دو طائفه از آیات توجه کنید:

طائفه اول درباره دین:

ان الدین عند الله الاسلام    : همانا دین نزد خداوند اسلام است. (سوره آل‏عمران، آیه19)

و من یبتغ غیرالاسلام دینا فلن یقبل منه و هو فی الآخرة من الخاسرین    : هر که جز اسلام دینی بجوید از او پذیرفته نخواهدشد و در آخرت از زیانکاران است (سوره آل‏عمران، آیه 15).

طائفه دوم درباره شریعت:

لکل جعلنا منکم شرعةً و منهاجا    : برای هر یک از شما شرع و راهی قرار دادیم (سوره مائده، آیه 48)

ثم جعلناک علی شریعة من الامر فاتبعها    : آنگاه ترا بر یک شریعتی از این امر قرار دادیم پیرویش کن{M (سوره جاثیه، آیه18)

1ـ مقایسه طائفه اول با طائفه دوم می‏رساند که گویا شریعت راهی است که برای هر یک از ملتها و یا پیامبرانی که بدان مبعوث شده‏اند آماده شده چون شریعت نوح و شریعت ابراهیم و شریعت موسی و شریعت عیسی و شریعت محمد(ص).

ولی دین یک قانون و راه الهی عمومی برای تمام ملتهاست واز این روی شریعت نسخ می‏پذیرد ولی دین به معنای وسیع خود نسخ نمی‏پذیرد یعنی این گونه نیست که حکم آن پس از مدتی برداشته شود. دین از اول بوده و بعدا هم خواهد بود. پس خداوند بندگان خود را جز به یک دین که همان اسلام و تسلیم در برابر اوست مکلف نساخته ولی آنان را برای رسیدن به آن هدف به راههای گوناگون انداخته و طبق استعدادهای متنوعشان سنتهای مختلفی برایشان درست کرده که همان شریعت‏های نوح و ابراهیم و... است.

2ـ فرق دیگری هم هست و آن اینکه دین به یک نفر و عده‏ای هر طور که باشند نسبت داده می‏شود ولی شریعت به یک نفر نسبت داده نمی‏شود. مگر آنجا که آن یک نفر وضع کننده آن بوده و یا قیام به دست او باشد.

گفته می‏شود: دین مسلمانان و دین یهود و یا شریعت مسلمانان و یهود، و گفته می‏شود: دین خدا و شریعت او و دین محمد و شریعتِ او و گفته می‏شود دین زید و دین عمرو ولی گفته نمی‏شود: شریعت زید و عمرو. (ترجمه المیزان، ج 5،ص 532 تا 534)

3ـ شریعت در ادبیات امروزه به معنای احکام و باید و نبایدهای عملی اطلاق می‏شود بر خلاف دین که تنها به جنبه‏های معرفتی و نظری اسلام اطلاق می‏گردد. البته گاه دین اعم از بخشهای عملی و نظری به کار برده می‏شود.